监狱学园樱花

Ik vind dialecten heel interessant omdat ze vaak zo expressief zijn. Doordat ik nu een onomasiologisch boek over een naburig dialect gevonden heb, valt mij op hoe vaak lichaamsdelen gebruikt worden om mensen die benoemen die vervelend zijn. Ik verwijs dus vooral naar de combinatie Pejoratief eerste deel + grondwoord (lichaamsdeel als metonymie voor een persoon).

Ik denk aan
- muil (natuurlijk denigrerend); melkmuil(e) - Mond??? (pruilmondje is vooral de mond, denk ik, of ...)
- hoofd, kop: warhoofd, domkop
- oor (tot mijn verbazing): domoor (niet dezelfde categorie als langoor)
- gat (en dergelijke), kont, kloot (niet echt het gat... ;-): moosgat (morsgat...), bofkont, dommekloot

Ik denk niet (maar aarzel ietwat):
- poot: vermoedelijk niet want een mankepoot is een metonymie voor iemand met een mank been, denk ik

Misschien gangbaarder in Vlaanderen...

ThomasK said:

onomasiologisch
metonymie

Click to expand...

Zulke moeilijke woorden

Wat is de vraag eigenlijk?

Heben jullie dialectwoorden (verwijten) die eindigen op lichaamsdelen (ie eigenlijk verwijzen naar een persoon)? Ik geef nu al vier of vijf lichaamsdelen a an, maar misschien zijn er nog andere...

Hier in Noord-Holland veel woorden op -kont, mopperkont, bofkont maar die komen ook in het ABN voor volgens mij.

Juist, die "konten" wel! ;-) Nu, hebben jullie geen "klets.. en" of zo? Majoren tellen hier, maar die "domoren" kennen jullie vermoedelijk toch ook... Niks met de andere woorden, zoals "mond", "kop", enz.?

Gelukzak!
Ik denk dat zak naar balzak verwijst.

Snotneus!
Misschien?

Gelukzak is prima, lijkt mij ook. Maar snotneus is vermoedelijk als geheel een metonymie voor een persoon. Een speurneus is misschien iets anders. Maar het is moeilijk om te beslissen, zeker over het laatste: kan de neus speuren, of alleen de persoon? Ik neig naar het laatste...

Het laatste. Je zegt: "Met mijn neus speur ik..." en niet: "Mijn neus speurt..."

Voilà, dan hebben we nog een voorbeeld. Thanks! --- Maar die snotneus is wel een pars pro toto in zijn geheel, dat lijkt mij ook zeker. En inzake speurneus: het is geen scheldnaam zoals de andere in #1...

ThomasK said:

Heben jullie dialectwoorden (verwijten) die eindigen op lichaamsdelen (ie eigenlijk verwijzen naar een persoon)? Ik geef nu al vier of vijf lichaamsdelen a an, maar misschien zijn er nog andere...

Click to expand...

Hoeveel (benamingen van) algemene lichaamsdelen zouden er zijn? Als je een lijstje opmaakt dan kan je de samenstellingen die op zo'n woorden eindigen gewoon eens gaan opzoeken in een woordenboek.

---
Eens uit het hoofd:
zoetebek (dial., B.) (=zoetekauw)
dikkenek
buitenbeentje
evenknie (niet pejoratief dit)

Is een idee. Iets met hals bv;, daar heb ik nog niet op gelet, maar heel zeker dat je rug voor dit soort samenstellingen niet gebruikt. Ik heb er trouwens woordenlijst.org met het oog op dit aspect op nageslagen.

Maar even opletten: jouw uggesties leken mij goed, maar dit zijn vermoedelijk de traditionele ,metonymieën, waarbij je een kenmerk met de structuur Adj + N gebruikt voor het g eheel. Ik zoek naar metonymieën voor het laatste deel. Een dikbil (koe) heeft dikke billen vooral, maar een lamzak heeft geen lamme zak, is wel een persoon die lam of lui is. Dat maakt de vraag moeilijker. Jouw voorbeelden passen niet in dat rijtje, moet ik vrezen: zoete tand, dikke nek, al zou je er ietwat over kunnen discussiëren!

ThomasK said:

jouw uggesties leken mij goed, maar dit zijn vermoedelijk de traditionele ,metonymieën, waarbij je een kenmerk met de structuur Adj + N gebruikt voor het g eheel. Ik zoek naar metonymieën voor het laatste deel. Een dikbil (koe) heeft dikke billen vooral, maar een lamzak heeft geen lamme zak, is wel een persoon die lam of lui is. Dat maakt de vraag moeilijker. Jouw voorbeelden passen niet in dat rijtje, moet ik vrezen: zoete tand, dikke nek, al zou je er ietwat over kunnen discussiëren!

Click to expand...

marrish said:

zoetebek (dial., B.) (=zoetekauw)
dikkenek
buitenbeentje
evenknie (niet pejoratief dit)

Click to expand...

Duidt "zoetebek" iemand aan wiens mond zoet is?
Betekent "dikkenek" een iemand met een grote kraagmaat?
Slaat "buitenbeentje" enigzins op iemands benen?
Geeft "evenknie" de gelijke lengte van de schenen aan?

Ik herhaal even wat ik hierboven schreef: ik benmij ervan bewust dat je er wat over zou kunnen discussiëren. Maar toch: het is duidelijk dat zoet met monden samenhangt (of een deel ervan: het zou heel speciaal zijn om over een 'zoetoor' te spreken...), dat even met knieën kan samenhangt. Dikke nekken lijken bij ons een typisch kenmerk van verwaande mensen... In die zin vind ik het logisch te concluderen dat dit eerder een klassieke metonymie is gebaseerd op één kenmerk.

Intussen dacht ik plots aan "kniesoor". Weer zo'n "oor-persooon", zonder duidelijke link tussen kniezen en het gehoororgaan.

Even overwogen of die -oor niet te associëren valt met de -aar van de nomina agentis (of zoiets): we kennen leraars, ambtenaars, winnaars, enz. . Eventueel een pejoratieve variant ervan? Te gek, vermoed ik...